Najczęściej stosowanym sposobem wymiany powietrza w mieszkaniach i budynkach jednorodzinnych jest wentylacja grawitacyjna. Jednak nie zawsze działa ona poprawnie i rozwiązaniem jest zastosowanie wentylacji mechanicznej.
Efektem niepoprawnie działającej wentylacji grawitacyjnej są zaparowane szyby lub zbyt wilgotne ściany wewnętrzne oraz złe samopoczucie domownika. Często po fakcie użytkownik decyduje się na zastosowanie wentylacji mechanicznej – wywiewnej. System ten zapewnia ciągłą cyrkulację powietrza, która wymuszona jest poprzez centralę wywiewną zamontowaną pod sufitem w korytarzu, garderobie, łazience lub piwnicy. Do obudowy wentylatora lub skrzynki rozdzielczej montowane są przewody wentylacyjne, które odprowadzają powietrze wg życzenia klienta.
Innym, bardziej znanym i stosowanym sposobem wymiany powietrza jest wentylacja mechaniczna nawiewno-wywiewna z odzyskiem ciepła. Poprzez odpowiednio zastosowaną jednostkę wentylacyjną, powszechnie już nazywaną rekuperatorem oraz system dystrybucji powietrza, użytkownik w pełni kontroluje ciągłą wymianę powietrza nie tracąc przy tym większości energii cieplnej w pomieszczeniach budynku, tak jak w przypadku zastosowania wentylacji grawitacyjnej. Podstawowymi zadaniami rekuperatora jest wymiana powietrza, odzysk ciepła w zimie lub usunięcie jego nadmiaru w lecie wewnątrz budynku. System wentylacji mechanicznej, aby spełniał swoje zadanie, powinien być odpowiednio dobrany. Przyszły użytkownik lub instalator często o tej zasadzie zapomina i efektem tego są nieekonomiczne lub wadliwe systemy, które zupełnie nie spełniają założonej efektywności. Aby temu zapobiec należy zawsze przestrzegać przepisów, które dotyczą wentylacji w budynkach mieszkalnych. Ważny jest też przy tym zdrowy rozsądek i chęć zaczerpnięcia wiedzy u doświadczonego przedstawiciela firmy, która proponuje tego typu rozwiązania. Dobór systemu powinien opierać się na aktualnych planach budynku, w którym przewidziano wentylację opartą na jednostce wentylacyjnej z odzyskiem ciepła. Warto też dłużej zastanowić nad wyborem rodzaju systemu, rekuperatora oraz dodatkowych elementów np. gruntowego wymiennika ciepła.
Wybór systemu
Należy zapoznać się z systemami dostępnymi na rynku i przeanalizować wszystkie za i przeciw. Głównymi i podstawowymi czynnikami, które powinno się brać pod uwagę są integracja z bryłą budynku oraz higieniczność. Koszty zabudowy systemu płytą gipsowo-kartonową są duże, dlatego warto zainwestować na początku w odpowiedni system, który z łatwością można ukryć w warstwie izolacji lub betonu. Jeżeli budynek jest na etapie projektu można dobrać odpowiedni strop, który ułatwi późniejszy montaż oraz aranżację wnętrz pomieszczeń. Kanały wentylacyjne wykonane z tworzywa sztucznego HDPE spełniają takie wymagania oraz zapewniają higieniczny system dystrybucji (mają Atest Higieniczny). Dzięki gładkiej powierzchni wewnętrznej i odpowiednim filtrom, zastosowanie tego typu systemu zmniejsza odkładanie się kurzu oraz gwarantuje łatwe i szybkie czyszczenie. Właśnie o czyszczeniu kanałów „zapomina się” podczas przygotowania oferty dla klienta, gdyż wiąże się to z większymi kosztami obsługi całego układu. Brak zbędnych kolan i różnego rodzaju redukcji powoduje, że system ten ma mniejsze opory i mniej hałasuje. Nie jest zalecane zastosowanie kanałów elastycznych izolowanych, gdy będą one zabudowane i nie będzie do nich dostępu. Trzeba zawsze brać pod uwagę to, że podczas czyszczenia należy je po prostu wymienić. Można montować tego typu kanały przy samej jednostce, np. do podłączenia skrzynki rozdzielczej.
Wybór rekuperatora
Przyszły użytkownik powinien wiedzieć, jakie są funkcje urządzenia, obsługa oraz sprawność odzysku ciepła. Jednostka ta musi być wyposażona w odpowiedni system przeciwzamrożeniowy z nagrzewnicą wstępną, automatyczny by-pass, najlepsze filtry, wejścia analogowe oraz łatwy w obsłudze panel sterujący. Warto zwrócić uwagę na możliwość podłączenia wymiennika gruntowego, nagrzewnicy wtórnej, jednostki chłodzącej, czujników wilgoci oraz dwutlenku węgla – czyli automatyki, którą można w przyszłości wykorzystać, aby polepszyć działanie istniejącego systemu. Kolejnym punktem jest też możliwość podłączenia do inteligentnego systemu w budynku. Obecnie dostępne są jednostki o różnych sprawnościach. To klient decyduje, czy chce urządzenie z wymiennikiem krzyżowym, obrotowym lub krzyżowoprzeciwprądowym. Ten ostatni dostępny także jako wymiennik entalpiczny (odzysk ciepła i wilgoci) i zapobiega nadmiernemu wysuszaniu budynku. Należy wybierać jednostki o największej sprawności odzysku ciepła oraz najmniejszym zużyciu energii. Warto poszukać tych, które spełniają wymagania m.in. Passive House Institute oraz programu dopłat Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.
Autor: Paweł Kozyra doradca techniczny w firmie Zehnder (Polski Instalator 2/2013)